Γιατί Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία;
Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ) είναι μία από τις πιο διαδεδομένες και επιστημονικά τεκμηριωμένες μορφές ψυχοθεραπείας, που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα. Βασίζεται στην αρχή ότι οι σκέψεις ενός ανθρώπου για τον εαυτό του και τον κόσμο καθορίζουν τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του. Δεν είναι δηλαδή τα ίδια τα γεγονότα που προκαλούν δυσφορία, αλλά ο τρόπος που το άτομο τα ερμηνεύει κι αντιδράει σ’ αυτά.
Μέσα από την συνεργασία του με τον θεραπευτή, ο θεραπευόμενος μαθαίνει να αναγνωρίζει και να τροποποιεί τις δυσλειτουργικές σκέψεις και συμπεριφορές του, καθορίζοντας άμεσους στόχους και στρατηγικές που παρακολουθούνται κι αξιολογούνται διαρκώς.
Μερικές από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές για τις οποίες η ΓΣΘ αποτελεί αποτελεσματικό είδος θεραπείας:
Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από επίμονη θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης, μειωμένη ενεργητικότητα και ικανότητα συγκέντρωσης, κόπωση, αίσθημα αναξιότητας ή ενοχής, διαταραχές στον ύπνο και μεταβολές στην όρεξη/βάρος.
Στη Γνωστική Συμπεριφορική ΨυχοΘεραπεία, ο θεραπευόμενος μαθαίνει να αναγνωρίζει και να εξισορροπεί τις δυσλειτουργικές του πεποιθήσεις, ενώ παράλληλα, ενθαρρύνεται η σταδιακή επανασύνδεση του με ευχάριστες δραστηριότητες και η ανάπτυξη μιας υγιούς και λειτουργικής ρουτίνας. Το άτομο αποκτά καλύτερη συναισθηματική ρύθμιση και να επανακτά τον έλεγχο της ζωής του.
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ)
Η ΓΑΔ χαρακτηρίζεται από υπερβολικό άγχος κι ανησυχία για ποικίλα ζητήματα της καθημερινότητας, που διαρκούν τουλάχιστον 6 μήνες. Οι σκέψεις είναι συχνά καταστροφικές και δυσκολεύουν τη συγκέντρωση, τον ύπνο και τη λήψη αποφάσεων.
Η ΓΣΘ βοηθά τον θεραπευόμενο να εντοπίζει και να αναδομεί τις δυσλειτουργικές του πεποιθήσεις, ενώ παράλληλα τον εκπαιδεύει να επιλύει αποτελεσματικά τα προβλήματά του. Επιπλέον, εφαρμόζονται τεχνικές χαλάρωσης για τη μείωση των σωματικών συμπτωμάτων που συχνά εντείνουν και συντηρούν την ανησυχία. Στόχος είναι να μειωθεί η διαρκής ένταση που βιώνει το άτομο, αποκτώντας μεγαλύτερη ανοχή στην αβεβαιότητα.
Διαταραχή Πανικού
Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από επίμονες και ξαφνικές κρίσεις πανικού (ταχυκαρδία, δύσπνοια, πόνος στο στήθος, αίσθημα φόβου θανάτου ή απώλειας του ελέγχου κ.α.), ενώ συνυπάρχει συνεχής φόβος για την εμφάνιση νέων επεισοδίων, που μειώνει την λειτουργικότητα του ατόμου.
Η ΓΣΘ βοηθά στην αναγνώριση και τροποποίηση των λανθασμένων εκτιμήσεων κινδύνου και των καταστροφικών ερμηνειών των συμπτωμάτων που ενισχύουν και συντηρούν τις κρίσεις. Μέσα από την γνωσιακή αναδόμηση αλλά κι από τεχνικές έκθεσης, ο θεραπευόμενος μαθαίνει να αντιμετωπίζει τις κρίσεις χωρίς αποφυγή ενώ η συχνότητα κι η ένταση των κρίσεων μειώνεται.
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) περιλαμβάνει ανεπιθύμητες επίμονες σκέψεις (ιδεοληψίες), και επαναλαμβανόμενες πράξεις (καταναγκασμούς) που γίνονται για να μειωθεί το άγχος ή να αποτραπεί κάποιος φοβερός κίνδυνος.
Στη ΓΣΘ, πέρα από τη γνωστική αναδόμηση, δηλαδή την αναγνώριση και αμφισβήτηση των λανθασμένων εκτιμήσεων, χρησιμοποιείται η τεχνική της έκθεσης και παρεμπόδισης της αντίδρασης, όπου ο θεραπευόμενος εκτίθεται στα ερεθίσματα που του προκαλούν άγχος, χωρίς να καταφεύγει στις καταναγκαστικές πράξεις. Μέσα από την επανάληψη έρχεται η σταδιακή απευαισθητοποίηση και η μείωση της δυσφορίας που βιώνει το άτομο.
Φοβίες
Η φοβία περιγράφει τον έντονο και δυσανάλογο με τον πραγματικό κίνδυνο φόβο για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις (π.χ. πτήσεις, ύψη, κλειστούς χώρους, ενέσεις, φίδια κ.α.) Συχνά οδηγούν σε αποφυγή, περιορίζοντας σημαντικά τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Η ΓΣΘ χρησιμοποιεί τεχνικές έκθεσης, όπου ο θεραπευόμενος προσεγγίζει σταδιακά το φοβικό ερέθισμα με ελεγχόμενο τρόπο. Παράλληλα, μαθαίνει να αναγνωρίζει και να αμφισβητεί τις σκέψεις που συντηρούν τον φόβο. Με την πάροδο του χρόνου, η φοβική αντίδραση μειώνεται και το άτομο μπορεί να επανακτήσει τη λειτουργικότητά του.
Διαταραχή Άγχους Υγείας
Η διαταραχή άγχους υγείας χαρακτηρίζεται από έντονη και επίμονη ανησυχία για την ύπαρξη ή την ανάπτυξη σοβαρής ασθένειας, ενώ τα σωματικά συμπτώματα είτε απουσιάζουν εντελώς, είτε είναι ήπια σε ένταση.
Στη ΓΣΘ, το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει τις καταστροφικές σκέψεις (π.χ. «αυτός ο πόνος σημαίνει καρκίνο») και τις συμπεριφορές που τις συντηρούν, όπως η υπερβολική αναζήτηση ιατρικής επιβεβαίωσης ή η συνεχής σωματική αυτοπαρατήρηση. Μέσα από γνωσιακή αναδόμηση και τεχνικές έκθεσης, μειώνεται σταδιακά η ανάγκη για έλεγχο και επιβεβαίωση. Στόχος της θεραπείας είναι η αύξηση της ανοχής στην αβεβαιότητα και η αποκατάσταση της καθημερινής λειτουργικότητας.